චන්ද්‍රග්‍රහණය බලන්න ආපු බුද්ධිමත්තු (?)

කාලෙකට පස්සේ සමාජයේ වෙච්ච දෙයක් ගැන ලියන්න හිතුවා. 2018-01-31 වෙනිදා කියන්නේ පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණයක් පෘථිවියට බලාගන්න පුළුවන් වුන දවසක්. ඒ පිලිබඳව මම ලියපු ලිපිය මෙතැනින් ගිහින් කියවන්න පුළුවන්. රූපවාහිණියේ හෝ ගුවන්විදුලියෙන් ඒ ගැන කියන්න කලින් මම මේ ලිපිය ලියුවේ. කොහොම වුනත් කාලගුණික වෙනස නිසා ලංකාවේ බොහෝමයක් අයට මේ සංසිද්ධිය බලාගන්න බැරිවුනා. නමුත් චන්ද්‍රග්‍රහණයේ අවසන් අදියර කීපය බලන්න තරම් අහස පැහැදිලි වුන තැන් තියෙනවා. 

මේ කියන්න හදන්නේ ඒ පෙනුන ටිකත් හරිහැටි බලාගන්න බැරිවුන සහ බලාන්න බැරි කල පිරිසක් ගැන. ලංකාවේ විවිධ තැන් වල මේ වගේ අය ඉන්න ඇති. රාත්‍රී අහස නිරීක්‍ෂණය ගැන "ස්කයි ලවර්ස්" තාරකා විද්‍යා සංගමය වෙනුවෙන් මම සක් කල ලිපිය කියෙව්වා නම් ඔයාලට ඒ පිළිබඳව යම් අදහසක් ගන්න පුළුවන් වෙයි.

කෙටියෙන් කියනවා නම් මූලික වශයෙන් ආලෝක දූෂණයෙන් අවම වෙන තැනක් වෙන්න ඕන. ඉතින් මම හඳ පේන්න පටන් ගත්ත මොහොතේ අපේ අම්ම තාත්තටත් මේ අව්තාව පෙන්වන්න කතා කලා. අවට අයටත් ඇහෙන්නම. මොකද මේ සංසිද්ධිය වගේම මේ අවස්ථාව බලන්න පුළුවන් වෙන්නේ ජීවිත කාලයටම එක් වතාවක් පමණක් නිසා. ඒ චන්ද්‍රගහණය නිසාම නොවෙයි. හඳේ විශාලත්වය, දීප්තිය, වර්ණය වගේ හේතු බොහෝමයක් නිසා. ඒ වගේම මම දැක්කා කීප දෙනෙක් එහෙම අවස්ථා තියෙනවා කියල විවිධ මත පල කරල තියෙනවා. ඇත්ත චන්ද්‍ර ග්‍රහණ ඇති වෙනවා. නමුත් මම මේ කියන සියලු කාරණාව් සම්පූර්ණ වන අවස්ථාවක් නම් එන්නේ නෑ. 

මගේ ගමන් බිමන් එකසිය අටවන කොටස - සීතාවක තෙත් කලාපීය උද්භිද උද්‍යානය

බස්නාහිර පලාතට අයිති වන ඉලුක්ඕවිට ග්‍රාමයේ පිහිටුවා ඇති සීතාවක තෙත් කලාපීය උද්භිද උද්‍යානය ලංකාවේ පස්වන උද්භිද උද්‍යානය ලෙස සැලකේ. ලංකාවේ උද්භිද උද්‍යාන පිහිටුවීම පිලිවෙලින් 1821 ඉදිකල පේරාදෙණිය උද්භිද උද්‍යානය, 1861 දී ඉදිකල හග්ගල උද්භිද උද්‍යානය, 1876 ඉදිකල හෙනරත්ගොඩ උද්භිද උද්‍යානය, 2013 දී ඉදිකල මිරිජ්ජවිල වියලි කලාපීය උද්භිද උද්‍යානය හා 2015 දී ඉදිකල සීතාවක උද්භිද උද්‍යානය දැක්විය හැකිය.

පුවක්පිටිය තුම්මෝදර ග්‍රාමයේ පිහිටුවා ඇති සීතාවක උද්භිද උද්‍යානය අක්කර 106ක පමණ භූමි භාගයකට හිමිකම් ලබයි. ඉදිකඩ මූකලාන වන රක්‍ෂිතයට ආසන්නව ඇති මෙම් උද්භිද උද්‍යානය ලබුගම ජලාශයට ජලය සපයන ජල ‍පෝෂක කලාපයට යාබදව පිහිටා ඇත. 

බසයෙන් ගමන් ගන්නා කෙනෙකුට අවිස්සාවේල්ල පාදුක්ක 239 ගමන් මාර්ගයේ බසයකින් පාදුක්කේ සිට කිලෝමීටර 17කුත් අවිස්සාවේල්ලේ සිට කිලෝමීටර 10කුත් තිබේ. සෑම පැය භාගයකටම වරක් බස් රථයක් මෙම මාර්ගයේ ගමන් කරයි. තමන්ගේම වාහනය පැමිණෙන අයෙකුට පුවක්පිටිය දුම්රිය ස්ථානය ලඟින් හැරී කිලෝමීටර 6ක් පමණ යද්දී උද්භිද උද්‍යානයට ලඟාවිය හැකිය.

2018 ආරම්භයේ ශ්‍රී ලංකාවට දිස්වන චන්ද්‍රග්‍රහණය

චන්ද්‍රග්‍රහණය හා සූර්යග්‍රහණ වඩා සුලභ සංසිද්ධීන් නොවන නිසා අපි මේ සංසිද්ධිය ඇති වීම ජීවිත කාලය තුල එක් වතාවක් වත් බලා ගන්න ආස කරනවා. 2018 වර්ශය ආරම්භ වෙද්දීම අපිට මේ සඳහා අවස්ථාව උදාවෙලා තියෙනවා.

දින වකවානු කියන්න කලින් මම චන්ද්‍රගහණය හා සූර්යග්‍රහණය කියන්නේ මොකක්ද කියන එක ටිකක් පැහැදිලි කරන්නම්.

චන්ද්‍රගහණයකදී සිදු වෙන්නේ සූර්යයා හා චන්ද්‍රයා අතරට පෘථිවිය පැමිණිම නිසා පෘථිවියේ සෙවනැල්ල චන්ද්‍රයා මත වැටීම. ඒ හේතුවෙන් චන්ද්‍රයා සම්පූර්ණ වශයෙන් හෝ අර්ධ වශයෙන් අඳුරු විය හැකිය. 

මගේ ගමන් බිමන් එකසිය හත්වන කොටස - පිළිතුඩ ඇල්ල

කලුතර දිස්ත්‍රික්කයට අයිති තවත් දිය ඇල්ලක් තමයි පිළිතුඩ ඇල්ල එහෙමත් නැතිනම් අත්වැල්තොට ඇල්ල කියන්නේ. ගොඩක් උස නැති වුනත් අපූරු සුන්දරත්වයක් තියෙන දිය ඇල්ලක්. කළුතර දිස්ත්‍රික්කයේ පාලින්දනුවර ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශය හරහා ගලා බසින කුකුළේ ගඟේ අතු ගංගාවක් වන පැලන් ගඟ මගින් අත්වැල්තොට දිය ඇල්ල නිර්මාණය වෙනවා.

අගලවත්ත තිරුවාණකැටිය පාර දිගේ යද්දී හමුවෙන අත්වැල්තොට ප්‍රදේශයේ ප්‍රධාන පාර අයිනෙම වගේ තියෙන දිය ඇල්ලක්. සම්පූර්ණ ඇල්ල මීටර 5ක් විතර උස වුනත් කොටස් දෙකකට තමයි ගලා හැලෙන්නේ. මෙයින් ප්‍රධාන කොටස මීටර තුනක් විතර වෙනවා.මාර්ගය අයිනේ තියෙන නාමපුවරුව නිසා තැන හොයා ගන්න ඒ තරම් අපහසුවක් නැහැ.

මගේ ගමන් බිමන් එකසිය හයවන කොටස - තොටහ ඇල්ල

පහුගිය කාලයේ රාජකාරි නිසා කලුතර දිස්ත්‍රික්කයේ ඇවිදින්න අපූරු අවස්ථාවක් මට ලැබුනා. රාජකාරිය සඳහා යන අවස්ථාවලදී හමුවන විවිධ අපූරු ස්ථාන පිළිබඳ සටහන්, එහෙම නැතිනම් ඒ තැන නාමපුවරුවක පින්තූරයක් මම අරගෙන එන්නේ ඉඩහසර ලැබුණු අවස්ථාවන් වලදී ඒ තැන බලන්න යන්න හිතාගෙන. ඒ විදිහට පහුගිය කාලයේ ගිහිපු තැනක තිබුණු නාමපුවරුවක තිබුණ දිය ඇල්ලක් බලන්න තමයි මේ යන ගමන ලියැවෙන්නේ.

කලුතර දිස්ත්‍රික්කයේ වලල්ලාවිට ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශයට අයත් වන තොටහ කියන ප්‍රදේශයේ තිබෙන කුඩා දිය ඇල්ලක්. දක්‍ෂිණ අධිවේගී මාර්ගයේ එන කෙනෙක් නම් වැලිපැන්නෙන් එලියට ඇවිත් උතුම්ගම පාරෙන් වලල්ලාවිට හංදියට එන්න පුළුවන් එතැනින් අවිත්තාව පැත්තට ආවනම් තොටහ ප්‍රදේශයට එන්න පුළුවන්. කුරුඳුගහ හැතැප්මෙන් එලියට ආව නම් එතැනින් අවිත්තාවට ඇවිත් තොටහ ප්‍රදේශයට එන්න පුළුවන්. පැලවත්ත හෝ මීගහතැන්න ප්‍රදේශ වලිනුත් වලල්ලාවිට හංදියට එන්න පුළුවන්. මේ කොයි පාරෙන් හරි ඇවිත් ප්‍රධාන පාර අයිනේ වාහනය නවත්තලා මීටර 500ක් විතර පයින් තමයි දිය ඇල්ල ලඟට යන්න වෙන්නේ.දිය ඇල්ල ලඟට පාර අහනවා නම් දෙයියාගල ආරණ්‍ය සේනාසනය ලඟට කියල ඇහුවා නම් ලේසියෙන් පාර අහගන්නත් පුළුවන්. 

මගේ ගමන් බිමන් එකසිය පස්වන කොටස - කබරගොයි දොල ඇල්ල

කලුතර දිස්ත්‍රික්කයට අයත් නමුත් ප්‍රසිද්ධියට පත් නොවූ දිය ඇල්ලක් ලෙස කබරගොයිදොල ඇල්ල හඳුන්වන්න පුළුවන්. දිය ඇල්ල බලන්න යන්න මාර්ග දෙකක් භාවිතා කරන්න පුළුවන්. අගලවත්ත තිරිවානකැටිය මාර්ගය දිගේ අත්වැල්තොට පහුකරගෙන කිලෝමීටර 4ක් විතර ගියාම අහස්බෝක්කුව පාලම හමුවෙනවා. මේ පාලම 1900දී විතර පළමු ලෝක යුද්ධ කාලෙදි හැදුවා කියල තමයි කියන්නේ. පාලම පහු වෙද්දීම තියෙන පාර දිගේ කිලෝමීටර භාගයක් විතර ගියාම දිය ඇල්ල පාමුලට යන්න පුළුවන්. පාලම ලඟින් හැරෙන්නේ නැතිව තව කිලෝමීටර එකහමාරක් විතර ගියාම කඹුරුහේන පාර හමුවෙනවා. එතැනින් පොඩි දුරක් ගියාම දිය ඇල්ල මුදුනට යන්න පුළුවන්.

මීටර 21ක් විතර උස මේ දිය ඇල්ලට කබරගොයි දොල ඇල්ල, අහස්බොක්ක ඇල්ල කියන නම් භාවිතා වෙනවා. දිය ඇල්ල කුඩා දිය ඇලි ගොඩක් වගේ තමයි සාමාන්‍ය දින වල දකින්න ලැබෙන්නේ. දිය ඇල්ල පාමුල පොඩි ගුහාවක් තියෙනවා. දිය ඇල්ලෙන් නාන එක වුනත් කරන්න පුළුවන්. චිත්‍රපටි වල දකිනවා වගේ දිය ඇල්ල හරහා ගිහින් ගුහාවේ වාඩි වෙලා ඉන්නත් පුළුවන්. 

මගේ ගමන් බිමන් එකසිය හතර කොටස - මාකෙළි ඇල්ල

බස්නාහිර පලාතේ කලුතර දිස්ත්‍රික්කයට අයත් වුන අපූරු දිය ඇල්ලකින් 2018 වර්ෂය ආරම්භ කරන්න හිතුවා. ඒ තමයි මාකෙළි ඇල්ල. මාකෙලි ඇල්ල බලන්න යන අයට මේ දිය ඇල්ලට ලඟාවෙන්න ක්‍රම කීපයක්ම තියෙනවා. බුලත්සිංහලට ඇවිත් එතැනින් මෝල්කාවට එන්න පුළුවන්. එහෙම නැතිනම් ලත්පඳුරට ඇවිත් එතැනින් මෝල්කාවට එන්න පුළුවන්. එතැනින් කෙලින්කන්ද මාර්ගය දිගේ ආව නම් දිය ඇල්ල ලඟට එන්න පුළුවන්. තිරිවානකැටිය පැත්තේ ඉලඳන් එනවා නම් මහවැව පහු වෙනව එක්ක තියෙන කුකුලේගඟ පාලම පහුවෙලා ටිකදුරක් ගියාම කුකුලේගඟ ව්‍යාපෘතියට යන පාර හමුවෙනවා. ඒක දිගේ ගියාමත් දිය ඇල්ල ලඟට යන්න පුළුවන්.

පාරෙන් ටිකක් පහලට බහිදද්දී නැරඹුම් වේදිකාවක් තියෙනවා එතැන ඉඳන් බොහොම අපූරුවට දිය ඇල්ලේ සුන්දරත්වය විඳින්න පුළුවන්. එතැනින් පහලට බහින්න පුළුවන් කම තියෙනවා වුනත් වැසි කාලයේදී නම් දිය ඇල්ල පාමුලට යන එක ඒ තරම් නුවනට හුරු වැඩක් නෙවෙයි. දිය ඇල්ලේ නාන එක නම් කොහොමටවත් හොඳ වැඩක් නෙවෙයි. ඒකට හේතු වෙන්නේ ජීවිත 40කට ආසන්න ගණනන් මේ වෙද්දීත් දිය පහර විසින් බිලි ගෙන තිබීම.