වසර ගනනක් ගතවෙලා. අද සමාජයේ විවිධ තැන්වල යද්දී මට මතක් වෙන්නේ මගේ කුඩා කාලයයි. එහි මා දුටු සුන්දරත්වයයි. අද ඉලෙක්ට්‍රොනික ලෝකයක හිත දුවද්දී වුවද එදා අප විඳි සුන්දර ලමා කාලය මසිතට නැ‍ඟෙන්නේ සිහියක් පරිද්දෙනි. එදත් අදත් වෙනස ගැන ලියන්නට කීප වරක් උත්සාහ ගත්තද හුදෙක් ඒ සෑම මොහොතකම මා සිහින ලොවක අතරමංවීමි. මෙය මාගේ පමණක් නොව මා වයසේ හා ඊට පෙර සිටි උන්ගේ අතීතයම විය.
කුඩා කාලය පනා බිස්කට් එකක් උදේ ආහාරය විදිහට අරන් ඉස්කොලේ ගියේ අපේ තිබුනු ආර්ථික තත්ත්වය හින්දාමය. නමුදු එකල ආර්ථිකය යනු හුදෙක් බැරෑරුම් අප නොදන්නා වචනයකි. අපේ හිත් වල තිබුනේ පුංචි පුංචි සෙල්ලම් කරමින් සතුටු වෙන ලෝකයක් විතරමය. රූපවාහිනී නොතිබුණු විදුලිය නොතිබුනු කාලයකින් අප පටන් ගත්තෝ වෙමු.
පුවක් පට්ටයක වාඩි වී තවකෙකු ලවා ඇදගෙන යාම අවසන් වන්නේ පුවක් පට්ටය ගෙවී පස්සා පැත්ත බිම වැදී සීරෙන්නට පටන් ගත් පසුය. පොල්පිති හරකෙකු දක්කාගෙන හෝ ඔක්ටපාලු බෝලයකින් සෙල්ලම් කරමින් දවස ගත කලෙමු. වසරේ වැදගත්ම සමය වන්නේ අලුත් අවුරුදු නිවාඩුවය. අලුත් ඇඳුම් ගන්න, රතිඤ්ඤා පත්තු කරන්න, එහෙමත් නැතිනම් උණ බට වෙඩි තියන්න තරම් දෙයක් අපට තිබුනේ නැහැ. නෑ ගම් යන්න වගේම අලුත් අවුරුදු නැකත් වෙනුවෙන් ඇඟිලි ගනින්න වුනා. වැඩියෙන්ම වටින නැකත වුනේ කෑම නැකත තමයි. අවුරුද්දට හදන කෑම ඉඳුල් කරන්නේ අවුරුදු නැකතට නිසාත් ඒ කෑම ටික වෙනුවෙන් සති ගානක් මතක කෙල ගිලින නිසාත් ඒ නැකත නම් මඟ හරින්නේ නෑ. එතැනින් පස්සේ පංච දාන්න, ඔලිඳ කෙලින්න, ඔංචිල්ලා පදින්න වගේ දහසකුත් සෙල්ලම තිබුනා. අවුරුදු උත්සව බලන්න යන්න, අලියට ඇහැ තියන්න, කොට්ටපොරේ ගහන ඇඟ තඩි අයියල දිහා පුදුමයෙන් බලන්න වගේ අවුරුදු ක්‍රීඩා එක්ක සතුටු වුනා. ඒ කාලේ අවසන් වෙද්දී හිත් වල තියෙන්නේ වෙසක් උත්සවය ගැන. මේ අවුරුද්දේ ලොකුම කූඩුව කාගෙද? හොඳම තොරණ කොතනද තියෙන්නේ කියල හිත හිතම තමයි ඉන්නේ. අපේ ගෙදරත් පැටව් ගොඩක් එක්ක කූඩුවක් හදමු කිව්වත් අවසානයේ සුපුරුදු විදිහටම කූඩු දෙකක් එල්ලන්නේ ගෙදර කූඩුවක් පත්තු කරන්නම ඕන නිසා. හැබැයි ඉතින් අඬල හරි වෙසක් බලන්න යන්නම ඕන. ඒ වෙසක් කූඩු ටික බලන්නයි තොරණේ තියෙන ජාතක කතාව බලන්නයි. පස්සේ තොරණේ ලයිට් පත්තුවෙන අපූරුවට හිත බැඳිල දැන් යමු නේද කියල තාත්ත අහද්දී තමයි මතක් වෙන්නෙ රෑ වෙලා කියල. හැබැයි ඉතින් කොහොම කලත් දැන් ඇති යමු කියල තාත්ත සැර කලේ නැත්තම් එලි වෙනකම් වුනත් තොරණ දිහා බලාගෙන තමයි.
වෙසක් ඉවර වෙලා පොසොන්, ඇසල ගෙවෙද්දී පෙරහැර බලලා ඒකේ ඉන්න යක්කුන්ට කෝලං කරල ගෙදර එනවා. කොහොම හරි කරල සලු පාලිය නටන යකා මතකයේ තියාගෙන ඌ කරපු ඔච්චම දවස් ගානක් හිතේ තියෙනවා. එතැනින් පස්සේ ආ‍යෙත් එන්නේ පාසල් නිවාඩු කාලයයි සරුංගල් කාලයයි. පුංචිම එකා කාලේ කාටහරි කියල සරුංගලයක් හදවගෙන ඒක පිට්ටනියක යවල හැන්දෑ වෙනකම් ඒක දිහා බලාගෙන ඉන්නවා. ටික ටික ලොකු වෙද්දී අපිටම කියල සරුංගලයක් හදාගෙන ඒ උඩ යවන්නේ නූල් පන්දු ගානට. සරුංගලේ වැඩියෙන්ම උඩ යවන්නේ කවුද කියල තරඟයක් නොතිබුනත් අපි හිත්වලින් එකිනෙකා එක්ක තරඟ කලා. අවසානයේ වැඩිම උඩ තීරණය වෙන්නේ නූල් පන්දු කීයක් උඩ යැව්වද කියන එකෙන්. සරුංගලය් හදාගන්න බැර වුනොත් හරි තමන්ගේ සරුංගලය නැති වුනොත් හරි තව කොනෙක්ගේ සරුංගලයක් කඩාගෙන යනකම් බලන් ඉන්නේ බයිසිකල් අරන් ඒක වැටෙන තැනින් අගෙන ගෙදර ගේන්න. සරුංගලයක් කඩාගෙන යද්දී ඒක වැටෙන තැන හරියටම අනුමාන කරන්න ඒ කාලේ අපිට සහජ හැකියාවක් තිබුනා. සරුංගලය ලස්සන නම් අනිත් අයට කලින් ඒක පස්සෙන් බයිසිකලය පදින්න ලංකාවේ කොනටම යන්න වුනත් අපි සූදානම්.
ග‍ඟේ බැහැල මාලු අල්ලන්න ගියේ පව්කාර කමට නෙවෙයි හිතේ තිබුන කොලු කමට. රබර් ඇට දැක්කාම ඒක ගෙනත් පුංචි සිදුරක් හදල කූඹින්ට වැඩේ බා‍ර දෙන්නේ ඒක ඇතුල සුද්ද කරන හැටි අපූරුවටම දන්නේ කූඹි බව දන්න නිසා. ගොක් කොලයකින් රූම් පෙත්තක් හදාගෙන මිදුල වටේ දුවන්න, ගොක්කොල නයෙක් හදාගන නටවන්න අපි ආස කලා. කැටපෝලයක් ඉනේ බැඳගෙන වීරයෙක් වගේ ඇවිදින්න බටතුවක්කු හදාගෙන දෙපිල බෙදිලා වෙඩි තියාගන්න කුරුම්බැට්ටි මැෂිමකින් මහන්න වගේ දේවල් එක්ක අපේ පුංචි කාලයත් හෙමින් හෙමින් ගෙවුනා. කුප්පි ලාම්පු එළියෙන් පටන් ගත්තු අපේ ජීවිත වලට විදුලිය එද්දී හරිම අපූරු වුනා. ඒ කාලේ ලංකාවටම විදුලිය නැතිවුන කාලයක් තිබුනා. ලයිට් එනකම් කියල රේඩියෝවේ වැඩසටහන් පවා ඒ කාලේ තිබුනා. හරි සුන්දර විහිලු තහලු එක්ක බැටරි බහිනකම් රේඩියෝව ඇහුවා. හැබැයි ඉතින් මේ කොයි දේටත් වඩා කලුවරේ එක පහනක් පත්තු කරගෙන තාත්තට ගුලි වෙලා තාත්ත කියන කතා ටික අහන්න අපි ආස වුනා. දවසක් හරි රෑට ලයිට් තිබුනම තමයි හිතට අවුල. මොකද එදාට තාත්තගේ කතාව අහන්න වෙන්නේ නැති නිසා. බට්ටෝ පනින්න, හැංගිමුත්තන් කෙලින්න අපේ වයස ගතවුනා. දුර ගමන් යන්න කොයි තරම් ආස වුනාද කියනවා නම් ගමනට සූදානම් වුනේ මාසෙක විතර ඉඳන් අපේ හිතෙන්. කෝච්චියේ නැගල එකෙ ඇහෙන තාලෙට 'ඩක ඩකස්' කියන්න, 'තවත් හයියෙන් තවත් හයියෙන්' කියල කෑ ගහන්න ආස කලා. පත්තර පිටු ගනන් ඉරාගෙන ඇවිත් හුල‍ඟේ පා කරන්න වුනා. කෝච්චියේ වැඩට යන අයියල අක්කලා නැන්දලා මාමලාගේ සින්දු අහන්න ආස කලා. මේ වගේ පුංචි පුංචි දේවල් ගොඩක් එක්ක අපි ලොකු වෙලා තාක්‍ෂණය ලෝකෙට ආව.
දුන් ඉතින් අපිට විනෝද වෙන්න බෑ. ඒකට හේතු ගොඩයි. අපිට වගකීම් එනවා. නමුත් ඉස්සර වගේ පුංචි අය දිහා බලල අපිට සුන්දර දේවල් මවන්නත් බෑ. අපේ අය දිහා බලල වින්දනයක් ලබන්නත් බෑ. ඒකට හේතුව තාක්‍ෂණය තමයි. දැන් පුංචි ලමයි සරුංගල් හදන්න දන්නේ නෑ. දන්නේ කඩේ විකුන්න තියෙන ප්ලාස්ටික් සරුංගල් ගැන. රූං පෙත්තේ ඉඳල හැම දේම කඩේ තියෙනවා ප්ලාස්ටික් වලින් හදලා. බයිසිකල් පදින්න වත්තේ තාප්පය සීමාව තියෙනවා. හවස 6-7 වෙද්දී බලන්න තියෙන කාටූන් අපි පුංචි කාලේ සුන්දරව බලපු ටයිටස් තොටවත්ත මාම හඬකවපු ලස්සන වචන එක්ක නෑ. ඊට පස්සේ රෑ නිදා ගන්නකම් බලන්න ටෙලා නාට්‍ය පෝලිමක් තියෙනවා. ඒවා වලින් කා දාන්නේ පුංචි සෙල්ලම් හිත් කියල මාධ්‍ය ආයතන වලට මතකත් නැහැ. එහා ගෙදර ලමයි මෙහා ගෙදර ලමයි දන්නේ නෑ. සල්ලි තියෙන ලමයි දුප්පත් ලමයි එක්ක සෙල්ලම් කරන්නේ නෑ. තාත්තට තුරුල් වෙලා කතාවක් අහන්න තියා ලමයින්ට කතාවක් කියා දෙන්න තාත්තලට වෙලාවක් නෑ. කෝච්චියේ යද්දී කියන සින්දු අහන්න විදිහක් නෑ. මොකද ඒවායේ යන අය ඔක්කෝම වගේ ජංගම දුරකථන වල චිත්‍රපටි බලන්න එහෙමත් නැතිතම් සමාජ ජාල වෙබ් අඩෙවි වල හිරවලා ඉන්න හරි හෙඩ් සෙට් එක ගහගෙන සින්දුවක් අහගෙන තමන්ගේ පාඩුවේ යන්න හරි පුරුදු වෙලා. හිනාවෙන්න කතා කරන්න අමතක වෙලා. කතා කලත් ඇනුම්පදයක් හෝ නෝක්කාඩුවක් විතරයි. පෙරහැරක් බලන්න තොරණක් බලන්න යන්නේ නැහැ. ඒවා එක්ක විනෝද වෙන්න දන්නේ නෑ. විනෝද චාරිකාවක් හරි වෙනයම් දෙයකට හරි කට්ටිය එකතු වෙනවා නම් එකතු වෙන්නේ සතුටු වෙන්න නෙවෙයි මත්පැන මූලික කරගෙන. පරිඝණක ක්‍රීඩා වලින් සෑහීමකට පත්වෙන අය කවදාවත් එලියට ඇවිත් අපි පුංචි කාලේ විනෝද වුන විදිහට විනෝද වෙන්න දන්නේ නෑ. ස්වභාව ධර්මයේ වින්දනය දන්නේ නෑ. ගහක් කොලයක් සතෙක් අඳුනන්නේ නෑ. හැම කෙනෙක්ම තාක්‍ෂණය එක්ක එකට බැඳිලා සුන්දරත්වය අමතක කරල. එයාලට නොදැනීම මනුස්සකම වගේ දේවල් එයාලගෙන් ඈත් වෙනවා. සල්ලි තියේ නම් ගන්න පුළුවන්. හැමදේම සිල්ලරට විකි‍ණෙනවා. එක දෙයක් ඇරෙන්න. ඒ තමයි සතුට.
තව ටික කාලයකින් හැමෝටම අපි විඳපු සුන්දර ලමා කාලය අමතක වෙයි ඊලඟ පරම්පරාව කොහොමත් ඒ දේවල් දන්නේ නෑ. හැමෝම යාන්ත්‍රික වෙයි. මිනිස්සුන්ව දූශකයෝ අපරාධකාරයෝ බවට පත්වෙයි. හැබැයි මේ සියල්ල වෙද්දීත් අපි ඒ කාලේ විඳපු ස්වභාව ධර්මයේ දේවල් බලාගෙන ඉඳීවි. සුල‍ඟෙ සිසිලස විඳින්න, වෙල් යායේ සුවඳ විඳින්න රස පළතුරක රස විඳින්න, ගහ කොල වල දැවටෙන්න මිනිස්සුන්ට අමතක වෙයි. ඒත් ඒ දේවල් හැම වෙලාවෙම අපිට ආයේ ආයේ මතක් කරල දෙන්න උත්සාහ ගනීවි, අහවි අපෙන් "අපි තාම එතැනමයි මිනිසුනේ නුඹලා කොහිද?" කියල.
තව ටික කාලයකින් හැමෝටම අපි විඳපු සුන්දර ලමා කාලය අමතක වෙයි ඊලඟ පරම්පරාව කොහොමත් ඒ දේවල් දන්නේ නෑ. හැමෝම යාන්ත්‍රික වෙයි. මිනිස්සුන්ව දූශකයෝ අපරාධකාරයෝ බවට පත්වෙයි. හැබැයි මේ සියල්ල වෙද්දීත් අපි ඒ කාලේ විඳපු ස්වභාව ධර්මයේ දේවල් බලාගෙන ඉඳීවි. සුල‍ඟෙ සිසිලස විඳින්න, වෙල් යායේ සුවඳ විඳින්න රස පළතුරක රස විඳින්න, ගහ කොල වල දැවටෙන්න මිනිස්සුන්ට අමතක වෙයි. ඒත් ඒ දේවල් හැම වෙලාවෙම අපිට ආයේ ආයේ මතක් කරල දෙන්න උත්සාහ ගනීවි, අහවි අපෙන් "අපි තාම එතැනමයි මිනිසුනේ නුඹලා කොහිද?" කියල.
