2018 ආරම්භයේ ශ්‍රී ලංකාවට දිස්වන චන්ද්‍රග්‍රහණය

චන්ද්‍රග්‍රහණය හා සූර්යග්‍රහණ වඩා සුලභ සංසිද්ධීන් නොවන නිසා අපි මේ සංසිද්ධිය ඇති වීම ජීවිත කාලය තුල එක් වතාවක් වත් බලා ගන්න ආස කරනවා. 2018 වර්ශය ආරම්භ වෙද්දීම අපිට මේ සඳහා අවස්ථාව උදාවෙලා තියෙනවා.

දින වකවානු කියන්න කලින් මම චන්ද්‍රගහණය හා සූර්යග්‍රහණය කියන්නේ මොකක්ද කියන එක ටිකක් පැහැදිලි කරන්නම්.

චන්ද්‍රගහණයකදී සිදු වෙන්නේ සූර්යයා හා චන්ද්‍රයා අතරට පෘථිවිය පැමිණිම නිසා පෘථිවියේ සෙවනැල්ල චන්ද්‍රයා මත වැටීම. ඒ හේතුවෙන් චන්ද්‍රයා සම්පූර්ණ වශයෙන් හෝ අර්ධ වශයෙන් අඳුරු විය හැකිය. 

ඡායාරූපය අන්තර්ජාලයෙනි

චන්ද්‍රගහණය දැකිය හැකි වන්නේ පූර්ණ චන්ද්‍රයා ඇති දින (පොහොය දින) වලදී පමණක් වන අතර යම් කිසි කාලයක් සඳ අඳුරු වෙනු දැකිය හැකිය. පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණයක් ද අර්ධ චන්ද්‍රග්‍රහණයක්ද යන්න තීරණය වන්නේ ඉහත සංසිද්ධිය සිදු වන අවස්ථාවේදී අප සිටින ස්ථානය අනුව වේ. ඉහල රූප සටහනේ පරිදි දකුණු පස ඇති රටවල් පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණයක් දකින අතර වම්පස ඇති රටවල් වලට දිවා කාලය ඇතිවේ.

ඡායාරූපය අන්තර්ජාලයෙනි

දෙවැනි රූපයේ පරිදි සඳ ඉහලින් පෙන්වා ඇති හෝ පහලින් පෙන්වා ඇති කාලයේදී අපට සඳ දිස් වන්නේ නම් අපට අර්ධ චන්ද්‍රගහණයක් දිස්වනු ඇත.

සූර්යග්‍රහණයකදී සිදු වන්නේ පෘථිවිය හා සූර්යයා අතරට සලඳ පැමිණීම නිසා සූර්යයා වැසී යාමයි. අවිට දිවා කාලය අඳුරු වේ. එවිටද අප පෘථිවියේ සිටින ස්ථානය අනුව පූර්ණ වශයෙන් හෝ අර්ධ වශයෙන් සූර්යග්‍රහණය දැක ගැනීමට හැකිවනු ඇත. 

ඡායාරූපය අන්තර්ජාලයෙනි

ඡායාරූපය අන්තර්ජාලයෙනි

සාමාන්‍යයෙන් චන්ද්‍රග්‍රහණය හා සූර්යග්‍රහණය යන අවස්ථා දෙක ආසන්න මාසයක කාලයක් ඇතුලත සිදුවේ. නමුත් එය සිදුවන අවස්ථාවේදී පෘථිවියේ රාත්‍රිය ඇතිවන කලාපයේ සිටින රටවල් පමණක් මෙය සිදුවන අයුරු දකිනු ඇත.

2018 වර්ශයේ ශ්‍රීලංකාවට දැකිය හැකි චන්ද්‍රගහණ දෙකකි. ඉන්  පළමු වැන්න ජනවාරි මාසයේ 31 වනදා සවස 6.21ට පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණය ආරම්භ වී රාත්‍රී 7.37ට අවසන් වන අතර පෙර කලාපයේ පිටත සෙවණැල්ල 5.18ට ආරම්භ වේ. පෙර කලාපයේ ඇතුලත හෙවත් අර්ධ අවස්ථාව 5.18ට ආරම්භවේ. නමුත් මෙය අපට දිස් නොවනු ඇත. අපර කලාපයේ ඇතුලත හෙවත් අර්ධ කලාපය 8.40ට අවසන්ව පිටත කලාප අවස්ථාව රාත්‍රී 9.38ට අවසන් වනු ඇත. ඉන් පසු නැවත පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණයක් 2018 ජූලි මාසයේ 27 වැනිදා ඇතිවේ. එයද පූර්ණ අවස්ථාවේ දැකිය හැකිවේ. නැවත 2025 වනතුරු ශ්‍රී ලංකාවට පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණයක් දැකගත හැකි නොවනු ඇත.

අන්තර්ජාලයෙනි

ඉහත වීඩියෝ දර්ශණයේ පරිදි තද නිල් පැහැයේ සිට ක්‍රමයෙන් අඩු වෙද්දී සඳ අඳුරු වන ප්‍රමාණය හා ඒ ඒ අවස්ථාවන් වලදී එය දර්ශනය වන රටවල් දැකගත හැකිවේ. 

පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණය ආරම්භයේ ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටීම

පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණය අවසානයේ ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටීම

ඉහත රූප සටහන් වල පෙනෙන්නේ පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණය ආරම්භවන හා අවසන් වන අවස්ථාවන් වලදී ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටීමයි.

මෙවර ඇතිවන චන්ද්‍රග්‍රහණය Blood Moon අවස්ථාවක් එනම් සඳ රත් පැහැයෙන් දිස්වන අවස්ථාවක් ලෙස දැකිය හැකි යැයි අනාවැකි පැවසෙනවා. (Blood Moon යනු විද්‍යාත්මකව ව්‍යවහාර වන වචනයක් නොවේ) මෙයද විරල අවස්ථාවකි. මෙලෙස පූර්ණ චන්ද්‍රග්‍රහණ අවස්ථාවකදී සඳ රත් පැහැයට දිස්වන්නේ පෘථිවියේ වායුගෝලය හරහා ගමන් කරන සූර්ය ආලෝකය විවර්ථනය වී වැඩි වේගයක් ඇති රතු පැහැය වැඩියෙන් හැරී ගමන් කර සඳ මත වැටීමයි. මෙලෙස සඳ වර්ණ ගැන්වීම එම අවස්ථාවේදී පෘථිවිය ඇති කෝණය බලපාන අතර සමහර අවස්ථා වලදී කහ තැඹිලි හෝ දුඹුරු පැහැයන් දැකිය හැකි වනු ඇත. නමුත් මේ වසරේ ශ්‍රී ලංකාවට සඳ රත් පැහැයෙන් දැකිය හැකි වනු ඇත.

Blood Moon අවස්ථාවක් - ඡායාරූපය අන්තර්ජාලයෙනි.

එමෙන්ම 2018 පෙබරවාරි මාසයේ 15 වනදා අර්ධ සූර්යග්‍රහණයක් ඇතිවුවද එය ශ්‍රී ලංකාවට දිස්වනු නොවනු ඇත.

ප. ලි.

චන්‍ද්‍රග්‍රහණය ගැන පොදුවේ අහපු ගැටලුව තමයි අපිට ඕක කොයි තරම් දුරට බලන්න පුළුවන්ද කියන එක.

 

පිළිතුර හරි සරලයි. 

 

අපිට බලන්න පුළුවන්. නමුත් චන්ද්‍රයා ක්‍ෂිතිජයෙන් පෙනෙන්න පටන් ගන්න වෙලාවේදීත් චන්ද්‍රගහණය සිදූවීම ආරම්භ වෙලා තමයි තියෙන්නේ. ඒ නිසා නැගෙනහිර මුහුදු තීරය අවට ඉන්න අයට තමා මුලින්ම බලන්න පුළුවන් වෙන්නේ. 

 

චන්ද්‍රගහණය සම්පර්ණයෙන් අවසන් වෙන වෙලාව වෙද්දී (ප.ව. 7.30 විතර) සඳ ක්‍ෂිතිජයේ ඉඳන් අංශක 18 - 20ක විතර ආරෝහණ කෝණයක් තමයි හදන්නේ. ඒ නිසා එය දකින්න නම් නැගෙනහිර අහස ක්‍ෂිතිජ සීමාව ආසන්නය පේන තැනක්වෙන්න ඕන. නැගෙනහිර අහසෙන් සෑහෙන පුමාණයක් විවෘත නැතිනම් චන්ද්‍රග්‍රහණය බලන්න සූදානම් වෙන එක වැඩක් වෙන්නේ නෑ. ඒ නිසා නැගෙනහිර අහස ක්‍ෂිතිජසීමාවේ ඉඳන් අංශක 30ක් දක්වා වත් පැහැදිලිව පේන තැනක් හොයාගෙන ඉන්න කියන එක තමා දෙන්න පුළුවන් උපදෙස වෙන්නේ.

ස්තූතියි